Zatrzymanie jest jednym z podstawowych środków przymusu, ukierunkowanym na wykorzystanie przez organy ścigania pewnego efektu zaskoczenia oraz zdobycie w ten sposób, w mniej lub bardziej uczciwej formie, przewagi procesowej nad osobą podejrzaną o popełnienie przestępstwa. Efektowna forma realizacji omawianego środka powoduje, że poza jego zasadniczą funkcją, organy ścigania coraz częściej kładą akcent również na jego walory „marketingowe”, w efekcie czego nagrania z dokonywanych w blasku fleszy zatrzymań trafiają do medialnego przekazu jako namacalny przykład sukcesów w walce z przestępczością. Taka tendencja skutkuje coraz chętniejszym sięganiem przez organy ścigania do tej osobliwej formy zainicjowania kontaktu z osobą podejrzaną o popełnienie przestępstwa, w szczególności w dużych sprawach gospodarczych, mimo że w wielu przypadkach nie istnieją ku temu wyraźne przesłanki.
Jak zatem powinieneś się zachować, gdy funkcjonariusze Policji zapukają do Twoich drzwi o 6 rano? O czym powinieneś pamiętać, a czego unikać, aby nie zniweczyć swoich szans na skuteczną obronę w ewentualnym postępowaniu karnym? Na te oraz inne pytania znajdziesz odpowiedź w poniższym opracowaniu.
Zachowaj zimną krew i postaraj się nie dać wyprowadzić z równowagi. Oczywiście zdecydowanie łatwiej jest to napisać, niż zrealizować, szczególnie w sytuacji, gdy właśnie zostałeś wyrwany ze snu, paraliżuje Cię stres i strach, a to wszystko przy akompaniamencie płaczu Twojej żony i dzieci. Musisz mieć jednak świadomość, że najbliższe 72 godziny mogą mieć fundamentalny wpływ na Twoją przyszłość, a wszelkie nieprzemyślane ruchy mogą skomplikować Twoją sytuację procesową oraz znacznie utrudnić obronę w ewentualnym postępowaniu karnym. Zachowanie zdolności trzeźwego myślenia będzie miało zatem nieocenioną wartość, tym bardziej, że będąc obiektem nacisków oraz oddziaływania za pomocą różnego rodzaju środków perswazji i manipulacji ze strony organów ścigania, Twoja asertywność zostanie poddana poważnej próbie
Zażądaj kontaktu z adwokatem lub radcą prawnym. Najlepiej na jak najwcześniejszym etapie czynności, tak, aby Twój pełnomocnik mógł od samego początku służyć Ci radą oraz czuwać nad prawidłowością działań realizowanych przez organy ścigania. Warto w tym celu mieć zapisany w pamięci telefonu numer kontaktowy do specjalisty z zakresu prawa karnego, z którego pomocy będziesz mógł skorzystać w kryzysowym momencie.
Zażądaj poinformowania osoby najbliższej o dokonanym zatrzymaniu. Jest to szczególnie istotne, gdy podczas zatrzymania jesteś sam w domu i Twoi bliscy nie mają możliwości bezpośredniego powzięcia wiedzy o prowadzonych czynnościach. Warto skorzystać z tej możliwości również wówczas, gdy nie dysponujesz kontaktem do adwokata lub radcy prawnego – osoby, z którymi się skontaktujesz mogą ustanowić dla Ciebie obrońcę, który udzieli Ci niezbędnej pomocy prawnej.
Skontroluj, czy godzina zatrzymania wpisana do protokołu zgadza się z godziną faktycznego zatrzymania. Jest to istotny szczegół, albowiem od momentu zatrzymania (tj. od momentu faktycznego przejęcia nad Tobą „władztwa” przez organy ścigania) rozpoczyna swój bieg nieprzekraczalny, 48 – godzinny termin, w ramach którego prokurator musi wyrobić się z przeprowadzeniem czynności procesowych z Twoim udziałem i ewentualnym wniesieniem do sądu wniosku o zastosowanie tymczasowego aresztowania. Precyzyjne oznaczenie godziny zatrzymania ograniczy ryzyko ewentualnych manipulacji granicami tego terminu przez organy ścigania. W razie ewentualnej niezgodności (tj. gdyby w treści protokołu wskazano późniejszy niż w rzeczywistości czas zatrzymania) zgłoś swoje zastrzeżenia i zażądaj ich zaprotokołowania.
Nie stawiaj oporu i wykonuj polecenia funkcjonariuszy. Utrudniając prowadzenie przez funkcjonariuszy czynności służbowych ryzykujesz, że zostaną zastosowane w stosunku do Ciebie środki przymusu bezpośredniego, które w i tak wystarczająco stresującej sytuacji, są zbędną dolegliwością. Takie zachowanie może również negatywnie wpłynąć na ocenę i prognozę Twojej postawy procesowej przez prokuratora lub sąd i stanowić argument przemawiający za zasadnością zastosowania w stosunku do Ciebie środków zapobiegawczych.
Dobrowolnie wydaj rzeczy stanowiące przedmiot postanowienia o przeszukaniu. Jeżeli zatrzymanie połączone jest z przeszukaniem Twojego mieszkania, biura, pojazdu, lub innych miejsc, którymi dysponujesz, wydaj poszukiwane rzeczy na wezwanie funkcjonariuszy. Unikniesz w ten sposób lub ograniczysz zakres samodzielnego przeszukania tych miejsc przez funkcjonariuszy.
Dopilnuj aby wszystkie rzeczy, które zostały odnalezione i zatrzymane w wyniku przeszukania, zostały opisane w protokole zatrzymania rzeczy w sposób możliwie precyzyjny. Dotyczy to w szczególności dokumentacji w formie papierowej, która ma dla Ciebie istotne znaczenie. Dąż do tego, aby każdy dokument został wyszczególniony w protokole w sposób zindywidualizowany, a nie w formie zbiorczego zapisu, np. „segregator koloru niebieskiego z dokumentacją”. Taka forma zapisu po pierwsze nie pozwala na stwierdzenie, co konkretnie zostało zatrzymane, a po drugie otwiera pole do ewentualnych nadużyć. Z opisanego w taki sposób segregatora mogą później z łatwością zniknąć lub zostać dodane różne dokumenty – poza jakąkolwiek kontrolą i niekoniecznie w Twoim interesie.
Zachowaj wszystkie dokumenty, jakie zostaną Ci doręczone przez funkcjonariuszy w trakcie czynności. Jakkolwiek wówczas mogą one wydawać Ci się mało istotne, dla Twojego obrońcy będą stanowić pierwsze i nieocenione źródło wiedzy na temat sprawy.
Nie wdawaj się w rozmowy z funkcjonariuszami. Mimo, że zazwyczaj czynności związane z zatrzymaniem w sprawach gospodarczych przebiegają w przyjaznej jak na tego rodzaju okoliczności atmosferze, a funkcjonariusze zachowują się w sposób kulturalny, nie zapominaj, że celem ich wizyty nie jest wypicie porannej kawy w Twoim towarzystwie. Spodziewaj się, że funkcjonariusze mogą próbować, pod pretekstem nieformalnej rozmowy, pozyskać od Ciebie różnego rodzaju informacje, jak również wpływać na Twoją postawę procesową obiecując korzyści np. w postaci szybkiego zwolnienia w zamian za przyznanie się do winy. Pamiętaj jednak, że tego typu działania nie są motywowane pobudkami altruistycznymi, a tylko i wyłącznie oczekiwaniem, że pod wpływem silnego stresu, strachu oraz obawy przed izolacją podasz na tacy wszystkie obciążające Cię okoliczności, znacznie ułatwiając w ten sposób pracę organom ścigania. Zachowując milczenie, minimalizujesz ryzyko ujawnienia informacji, które mogą zostać wykorzystane na Twoją niekorzyść w dalszym toku czynności oraz w ewentualnym postępowaniu karnym.
Nie składaj wyjaśnień pod nieobecność Twojego obrońcy. Po zatrzymaniu zostaniesz doprowadzony przed oblicze prokuratora, który ogłosi Ci treść postanowienia o przedstawieniu zarzutów oraz przesłucha Cię w charakterze podejrzanego. Jeżeli Twój obrońca z jakiegoś powodu nie uczestniczy w tych czynnościach, najbezpieczniejszym rozwiązaniem będzie nieprzyznanie się do popełnienia zarzucanych czynów oraz odmowa składania wyjaśnień. Pamiętaj, że nawet jeżeli odmówisz składania wyjaśnień na tym etapie postępowania, to w razie potrzeby będziesz mógł je złożyć w późniejszym czasie, po odpowiedniej konsultacji z obrońcą. Decydując się z kolei na złożenie wyjaśnień bez uprzedniego ustalenia linii obrony z obrońcą, musisz liczyć się z tym, że skutki takiego działania będą miały nieodwracalny charakter. Oznacza to, że złożone przez Ciebie pierwotnie wyjaśnienia będą stanowiły integralną część materiału dowodowego w sprawie, a ich treść będzie brana pod uwagę nawet wówczas, gdy na późniejszym etapie postępowania odwołasz je, lub wyjaśnisz w sposób odmienny.
Przygotuj na zatrzymanie swoją najbliższą rodzinę. Jeżeli spodziewasz się wizyty funkcjonariuszy w swoim domu postaraj się przygotować swoich najbliższych na taką ewentualność, informując ich, że taka sytuacja może mieć miejsce i opisując jaki może ona mieć przebieg. Uprzednie przygotowanie pozwoli na zredukowanie i tak dużej dawki stresu, z którą potencjalnie będą musieli się zmierzyć.
Na koniec ważna uwaga – jeżeli istnieją okoliczności, w oparciu o które podejrzewasz, że możesz znajdować się w orbicie zainteresowania organów ścigania, nie lekceważ takich sygnałów i niezwłocznie skontaktuj się z prawnikiem. Podjęcie działań obronnych z odpowiednim wyprzedzeniem pozwoli Ci nie tylko lepiej przygotować się do udziału w ewentualnych czynnościach procesowych, ale również zabezpieczyć Twoje sprawy w taki sposób, aby mogły toczyć się one z możliwie najmniejszym uszczerbkiem podczas twojej nieobecności.
adw. Kamil Statuch
Dowiedz się więcej i przeczytaj nasz artykuł o tym jakie prawa przysługują zatrzymanemu? http://stocki.flamingweb.pl/jakie-prawa-przysluguja-zatrzymanemu/
