Zgodnie z art. 296 § 1 k.k. osoba, która na podstawie przepisu ustawy, decyzji właściwego organu albo umowy, jest obowiązana do zajmowania się sprawami majątkowymi lub działalnością gospodarczą osoby fizycznej, osoby prawnej albo jednostki organizacyjnej nieposiadającej osobowości prawnej, przez nadużycie uprawnień albo niedopełnienie obowiązku, wyrządza jej znaczną szkodę majątkową (powyżej 200 000 zł), podlega karze pozbawienia wolności od 3 miesięcy do 5 lat. Jeżeli sprawca działa w celu osiągnięcia korzyści majątkowej, ustawa przewiduje sankcję surowszą, tj. od 6 miesięcy do 8 lat pozbawienia wolności (§ 2). W przypadku wyrządzenia szkody majątkowej w wielkich rozmiarach (powyżej 1 000 000 zł) kara jest jeszcze surowsza, tj. od 1 roku do 10 lat pozbawienia wolności (§ 3). Z kolei w razie bezpośredniego niebezpieczeństwa wyrządzenia znacznej szkody majątkowej (powyżej 1 000 000 zł) sprawca podlega karze pozbawienia wolności do 3 lat (§ 1a). Działanie nieumyślne łagodzi wymiar sankcji do maksymalnie 3 lat pozbawienia wolności (§ 4).
Brzmienie przytoczonego przepisu odnosi się wprost do osób, które sprawują funkcje zarządcze, a także do członków zarządu spółki, co wynika z przyznanych im kompetencji. Natomiast, rada nadzorcza to organ sprawujący kontrolę nad wszystkimi dziedzinami działalności w spółkach kapitałowych, tj. w spółkach z ograniczoną odpowiedzialnością oraz w spółkach akcyjnych. Głównym obowiązkiem tego organu jest ocena sprawozdań zarządu z działalności spółki oraz sprawozdań finansowych za ubiegły rok obrotowy w zakresie zgodności z księgami, dokumentami i stanem faktycznym, jak również ocena wniosków zarządu dotyczących podziału zysku albo pokrycia straty oraz składanie walnemu zgromadzeniu corocznego pisemnego sprawozdania z wyników dokonanej oceny. Wynika to bezpośrednio z treści art. 219 k.s.h. (dot. spółki z ograniczoną odpowiedzialnością) oraz art. 382 k.s.h. (dot. spółki akcyjnej).
Można zatem uznać, że członkowie rady nadzorczej nie posiadają bezpośredniej kompetencji do zajmowania się sprawami majątkowymi, co stanowi kluczowy element hipotezy art. 296 k.k. A zatem, co do zasady, nie dotyczy on członków rady nadzorczej. Jednakże, jak w przypadku niemal każdej reguły, i tutaj można wyróżnić pewne wyjątki.
Regulacja art. 220 i 384 k.s.h. przewiduje rozszerzenie uprawnień rady nadzorczej, w myśl którego zarząd spółki musi uzyskać zgodę rady nadzorczej przed dokonaniem oznaczonych w umowie spółki czynności oraz przekazać radzie nadzorczej prawo zawieszania członków zarządu w czynnościach. Takie rozszerzenie uprawnień rady nadzorczej dokonywane jest w umowie spółki. W efekcie przyjmuje się, że rozszerzenie kompetencji rady nadzorczej czyni jej członków zdolnymi do ponoszenia odpowiedzialności karnej na podstawie art. 296 k.k., gdyż przyznanie im uprawnień zarządu czyni ich podmiotem wypełniającym przesłankę z hipotezy art. 296 k.k.
Inną możliwość pociągnięcia członków rady nadzorczej do odpowiedzialności daje art. 21 § 2 k.k., który traktuje o tym, że jeżeli okoliczność osobista dotycząca sprawcy stanowi znamię czynu zabronionego, współdziałający podlega odpowiedzialności za ten czyn zabroniony, gdy wiedział o tej okoliczności, nawet jeżeli go nie dotyczyła. Takie brzmienie przepisu umożliwia pociągnięcie członków rady nadzorczej do odpowiedzialności przewidzianej w art. 296 k.k. w sytuacji, gdy jedynie współdziałali z osobą o uprawnieniach do zajmowania się sprawami majątkowymi.
Tytułem przykładu, istotę przedstawionej problematyki trafnie ujęto w tezie wyroku Sądu Apelacyjnego we Wrocławiu z dnia 23 marca 2016 r. o sygn. akt II AKa 64/16, w którym stwierdzono: Członek rady nadzorczej spółki może być zaliczony do kręgu osób zajmujących się sprawami majątkowymi owej spółki (art. 296 k.k.) przede wszystkim wówczas, gdy wynika to jednoznacznie z umowy spółki. Brak odpowiednich unormowań umownych otwiera możliwość odpowiedzialności na podstawie art. 296 k.k. w związku z art. 21 § 2 k.k., a więc w sytuacji współdziałania z członkiem zarządu.
Oznacza to, że członek rady nadzorczej powinien liczyć się z ryzkiem odpowiedzialności karnej i podczas pełnienia swojej funkcji podejmować takie akty staranności, aby ryzyko to minimalizować.
